Wat is de wettelijke rente?

Betekenis van wettelijke rente

De wettelijke rente is de rente die in rekening wordt gebracht wanneer een klant niet op tijd zijn factuur betaalt. Het is een vorm van een schadevergoeding omdat je het misgelopen geld niet kan investeren en daardoor niet alleen moet wachten op je geld, maar ook nog eens nieuwe kansen op winst verliest. De wettelijke rente begint te lopen van zodra de betalingstermijn vervallen is. Die betalingstermijn kan op de factuur of in de algemene voorwaarden zijn opgenomen. In het andere geval geldt een wettelijke betalingstermijn van 30 dagen.

De wettelijke rente wordt wettelijk vastgelegd. Wel maakt men een onderscheid tussen de wettelijke rente voor bedrijven en de wettelijke rente voor consumenten. Het maakt verder niet uit waarop de factuur betrekking heeft en of het nu gaat om de facturatie van goederen of diensten.

Bedrag van de wettelijke rente

Het bedrag van de wettelijke rente wordt regelmatig aangepast. De wettelijke rente voor niet-handelstransacties ligt daarbij lager dan de wettelijke rente voor handelstransacties. Omdat de wettelijke rente een vorm van schadevergoeding is, volgt het min of meer de marktrentes. In de huidige tijden waarin de marktrente heel laag ligt, geldt dat dus ook voor de wettelijke rente.

Wettelijke rente voor niet-handelstransacties

De wettelijke rente voor niet-handelstransacties is lager dan de wettelijke rente voor handelstransacties. Het gaat hierbij om overeenkomsten met particulieren of consumenten, bijvoorbeeld een schilder die de schilderwerken aan een particulier factureert.

De wettelijke rente voor niet-handelstransacties bedraagt op dit moment 2%. De wettelijke rente voor niet-handelstransacties wordt bij Algemene Maatregel van Bestuur vastgesteld en wordt steeds gepubliceerd in het Staatsblad. Sinds 2015 is de wettelijke rente voor niet-handelstransacties niet meer gewijzigd. Nooit eerder lag de wettelijke rente lager.

Wettelijke rente voor handelstransacties

De wettelijke rente voor handelstransacties wordt twee keer per jaar aangepast. De hoogte van de wettelijke rente voor handelstransacties is gekoppeld aan het tarief van de meest recente basisherfinancieringstransactie afkomstig van de ECB, die telkens plaatsvindt voor 1 januari of 1 juli. Het tarief van de basisfinancieringstransactie wordt vervolgens met 8 procentpunten vermeerderd (voor 16/03/2013 ging het om 7 procentpunten). De keuze van het tarief is bovendien afhankelijk van het geldende leningtoewijzingssysteem: bij een variabele-rentetenderprocedure gaat men uit van de marginale toewijzingsrente en bij de vaste-rentetenderprocedure van het vaste-rentetendertarief.

Omdat de ECB nagenoeg gratis geld uitleent, is ook de wettelijke rente voor handelstransacties historisch laag. Door de in 2013 voorziene verhoging van 7 naar 8 procentpunten (toen zakte de wettelijke rente naar 7,75%) wordt dit enigszins gecompenseerd. Op dit moment bedraagt de wettelijke rente voor handelstransacties 8%.

Afwijken van de regels omtrent de wettelijke rente

In beperkte mate is het mogelijk om af te wijken van de regels omtrent de wettelijke rente. Het is echter niet mogelijk om een lagere rente af te spreken dan de wettelijke rente. Contractueel is het wel mogelijk om een hogere rente af te spreken, bijvoorbeeld via de algemene voorwaarden. In zo’n geval moet die afspraak wel aan de redelijkheid en de billijkheid worden getoetst. Zomaar eventjes woekerrentes in je algemene voorwaarden opnemen is dus niet toegestaan. Wel kan je bijvoorbeeld een iets hogere rente overeenkomen als je dat enigszins kan verantwoorden, bijvoorbeeld omdat je als kleine ondernemer ook zelf een duur krediet moet afsluiten om de gevolgen van dergelijke cashflowproblemen op te vangen.

Daarnaast is het natuurlijk mogelijk om een kortere betalingstermijn overeen te komen. Dit doe je echter bij overeenkomst of in de algemene voorwaarden. Een loutere vermelding op de factuur volstaat niet automatisch en de debiteur kan zich daartegen verzetten.

Berekening van de wettelijke rente

Bij de berekening van de wettelijke rente moet je verschillende afwegingen maken. Zo moet je weten of het gaat om een handelstransactie of een niet-handelstransactie. Daarnaast speelt het een rol wanneer de rente begint te lopen.

Algemene informatie bij het berekenen van de wettelijke rente

Bij niet-handelstransacties begint de wettelijke rente pas te lopen wanneer de debiteur in verzuim is. Dat wil zeggen dat de wettelijke rente niet automatisch begint te lopen wanneer de betalingstermijn verstreken is. Met andere woorden moet je de debiteur eerst een herinnering sturen, aanmanen en vervolgens ook in gebreke stellen. Vanaf de ingebrekestelling begint de wettelijke rente te lopen. De wettelijke rente voor niet-handelstransacties bedraagt momenteel 2%.

De wettelijke rente bij handelstransacties begint te lopen op de dag volgend op de dag die als uiterste betaling geldt. Hier hoeft de debiteur dus nog niet in verzuim te zijn. Vaak is het wel zo dat je eerst nog even een herinnering en een aanmaning stuurt en daarbij nog niet meteen de wettelijke rente in rekening brengt, maar dat is eerder een gebruik dan een recht waarover de debiteur beschikt. De wettelijke rente voor handelstransacties bedraagt momenteel 8%.

In vele landen hanteert men een enkelvoudige rente, maar in Nederland gebruiken we de rente-op-rente (samengestelde rente). Dat wil zeggen dat de berekende rente na een jaar bij de hoofdsom wordt opgeteld en dat de rente vervolgens op het nieuwe bedrag wordt berekend: K = k (1+i)ⁿ. Dat is de regel, maar bij een overeenkomst kan hier wel van worden afgeweken. Voor iedere periode wordt daarbij de op dat moment geldende wettelijke rentevoet toegepast.

Voorbeeldberekening van de wettelijke rente bij een handelstransactie

Stel dat een zakelijke klant op 1 januari 2014 een factuur van € 2.500 dient te betalen. Vanaf 2 januari 2014 begint de wettelijke rente te lopen. Op 1 juni 2020 volgt uiteindelijk de betaling, inclusief de wettelijke rente. De wettelijke rente bedraagt op dat moment € 1.608,52 en de hoofdsom met rente bedraagt € 4.108,52.

Voorbeeldberekening van de wettelijke rente bij een niet-handelstransactie

Nu hetzelfde voorbeeld maar de consument is een particulier. Hier volgt er eerst nog een herinnering en een aanmaning en pas na de aanmaning begint de wettelijke rente te lopen. Hier begint de wettelijke rente op 14 februari 2014 te lopen. De wettelijke rente bedraagt € 356,42 en de hoofdsom met rente bedraagt € 2.856,42.